Pedro Almodóvar over zijn gay western: ‘Brokeback Mountain bevatte veel te weinig seksscènes’

De Spaanse filmmaestro Pedro Almodóvar werd twee decennia geleden gevraagd om het script van Brokeback Mountain te verfilmen, de in 2005 als vernieuwend ervaren Hollywoodfilm over de woeste romance tussen twee jonge cowboys tijdens het schapenhoeden in de mistige, ruige bergen in het Amerikaansen westen van de jaren zestig. En hoe hun affaire nadien evolueert.

Almodóvar weigerde de opdracht, vertelt de nu 73-jarige regisseur een groepje journalisten via Zoom. „Ik kende de novelle van Annie Proulx waarop het script was gebaseerd en twijfelde enorm. Ik hield van Proulx’ verhaal, maar ik had het gevoel dat ik nog niet klaar was om een film in het Engels te draaien én het script was in mijn ogen te weinig fysiek, het bevatte te weinig seksscènes.”

De Spanjaard stelt dat Ang Lee een prachtige film maakte die de grens opzocht van wat toen mogelijk was in Hollywood. We zien Ennis (Heath Ledger) en Jack (Jake Gyllenhaal) slechts een paar keer vluchtig, haast gewelddadig, de liefde bedrijven, met de jeans aan. „Mijn interpretatie van het verhaal was nog fysieker. Wat Ennis en Jack hebben is bijna dierlijk, ze zoeken elkaar in de bergen op voor warmte. Ze hebben nooit echt een relatie, alles draait om dat fysieke.”

Nu komt Almodóvar met zijn eigen, 32 minuten durende western Strange Way of Life, met Pedro Pascal en Ethan Hawke als cowboys en ex-geliefden Silva en Jake, die elkaar als vijftigers opnieuw tegenkomen. Hoewel zijn korte film speelt in 1910, is het volgens de Spanjaard een antwoord op Brokeback Mountain. Niet qua seksscènes, want voor Almodóvars doen voelt zijn nieuwste film best discreet. Maar omdat in Lees film Jack aan Ennis vraagt om samen een ranch te beginnen. In de film uit 2005 kan en wil Ledgers personage zich dat niet eens voorstellen. Beelden van een homoseksuele buurman die gruwelijk werd verminkt en vermoord spelen in zijn achterhoofd én dat van de kijker. Ondanks zijn progressieve agenda herhaalde Brokeback Mountain de hardnekkige voorliefde van filmmakers voor tragische lhbtqi-verhalen en benadrukte dat gelukkige homoseksuele relaties een naïeve illusie zijn; als lhbtqi-personage mag je al blij zijn als je niet opgeknoopt aan de truck van je conservatieve buren eindigt.

Homo-erotische onderstroom

Almodóvar stelt dat hij een multiversum heeft gemaakt waarin personages zich zo’n toekomst wél kunnen voorstellen. „Het personage van Pedro Pascal aan het slot van mijn film is een antwoord op Ennis’ retorische vraag aan Jack wat twee mannen op een ranch zouden kunnen doen.”

In klassieke westerns lang vóór Brokeback Mountain zaten al homo-erotische ondertonen; mannen die rondhangen met andere mannen rond een kampvuur, met getrokken pistolen tegenover elkaar staan. Almodóvar: „Maar in westerns wordt heel expliciet níét gesproken over het volledige spectrum aan seksuele voorkeuren, alsof die niet bestaan.” Toch is een homo-erotische ondertoon soms bijna zichtbaar. De Spanjaard vermeldt tijdens het gesprek meermalen Johnny Guitar uit 1954, vaak gezien als een vroege gay-western omdat de rivaliteit tussen salooneigenares Vienna (Joan Crawford) en de vrouw die haar wil laten ophangen (Mercedes McCambridge) de suggestie wekt dat er ooit iets meer tussen hen speelde, ondanks het feit dat een ex-geliefde van Vienna opduikt, Johnny Guitar. Almodóvar: „Tegelijkertijd is die film hypermasculien: de vrouwelijke personages zijn mannelijker dan de mannen én Johnny Guitar is in essentie een vrouwelijke protagonist.”

In recente films zijn cowboys en cowgirls geregeld openlijk homoseksueel. Zo was afgelopen voorjaar Lonesome te zien, over een stuurloze hedendaagse cowboy die de liefde vindt dankzij de gay seksapp Grindr. En nu is er Strange Way of Life. Er lijkt veel veranderd sinds 2005.

Almodóvar wijst erop dat anno 2023 veel mainstream westerns nog even heteroseksueel, hypermasculien en patriarchaal zijn als vroeger. Hij geeft het voorbeeld van Yellowstone, de in de VS enorm populaire hedendaagse westernserie met Kevin Costner als nukkige rancher. „Wat patriarch Kevin Costner zijn kinderen en kleinkinderen daar op een ranch in Montana bijbrengt, kan niet conservatiever zijn.” Zelfs al bevat seizoen vijf een korte lesbische kus op de achtergrond.

Dat de western wel degelijk een evolutie doormaakt én nog leeft komt volgens de Spanjaard vooral door makers die met een nieuwe blik naar westernclichés kijken. Vooral vrouwelijke regisseurs, valt Almódovar op. Chloé Zhao bracht in The Rider (2017) een hedendaagse cowboy die hersenschade oploopt opmerkelijk realistisch en kwetsbaar in beeld. Kelly Reichardt toonde in haar droogkomische First Cow dat de pioniers in het Wilde Westen niet alleen struise witte mannen waren. En Jane Campion interpreteerde in haar met Oscarnominaties overladen The Power of The Dog (2021) de arrogantie van mannelijke westernfiguren als een manier om onderdrukte homoseksuele gevoelens te overschreeuwen.

https://www.youtube.com/watch?v=lThthRVb4gU Lees hier de recensie van ‘Strange Way of Life’

Buitensporige nacht

Almodóvars eigen korte film ontstond oorspronkelijk niet uit het verlangen een draai te geven aan westernclichés. Hij leerde het genre pas als twintiger kennen. „Ik had gewoon voor mijn plezier een dialoog geschreven tussen twee mannen na een buitensporige nacht vol seks en alcohol. Ik zag het als iets om op te voeren in een klein theaterzaaltje. Pas later bedacht ik dat het nog interessanter zou worden als deze dialoog plaats zou vinden tussen twee cowboys, omdat je zelden zulke kwetsbare gesprekken hoort in het westerngenre.

„Toen de artistiek directeur van Yves Saint Laurent me benaderde om een film te produceren, schoot deze tekst me onmiddellijk weer te binnen en heb ik snel een tweede deel geschreven.”

Tijdens het maken van de film werd de regisseur steeds enthousiaster. Omdat Strange Way of Life zo ver afstaat van zijn eerdere werk, maar ook omdat hij het gevoel kreeg dat hij iets toevoegt aan een klassiek genre: huiselijkheid, intimiteit en expliciete gesprekken over de verlangens van twee mannen. Die drie facetten komen het duidelijkst samen in een opmerkelijke scène waarin de personages van Pascal en Hawke een postcoïtaal gesprek voeren terwijl ze ondergoed uit de linnenlade vissen. Almodóvar: „Dat was heel doelbewust: in een western toon je normaal geen close-ups van het ondergoed of mannen die een bed opmaken. Ik vond het zelf bovendien enorm sexy dat je geen seks ziet, maar wél hoe de twee hoofdpersonen zich aankleden terwijl ze expliciet praten over hun verlangens en gevoelens. En je zowel de aantrekking als de afwijzing voelt, want Jake verwerpt volledig wat is gebeurd. Hij wil er niet over nadenken en geeft de alcohol de schuld. Hun dialogen zijn voor mij naakter dan hun lichamen.”

Wat mist de Spanjaard eigenlijk zelf momenteel nog binnen het westerngenre? „Ik denk dat er nog veel te vertellen valt vanuit het perspectief van de inheemse Amerikanen die van hun land werden gejaagd.” Terloops kan dan ook het volledig spectrum aan seksuele voorkeuren binnen hun gelederen worden belicht, want daar zijn al helemaal weinig films over.